Zielone zamówienia w Grecji - kilka przykładów

Ostatnio, w związku z kryzysem w Grecji, w mediach wiele mówi się o tej części Europy. Jednakże ze względu na urlopowy i bardzo miły nastrój spowodowany upragnionym wypoczynkiem, niniejszy wpis odnosić się będzie do miłego elementu greckiej gospodarki a więc do zielonych zamówień publicznych. Jest to już pewna tradycja wakacyjna, gdyż rok temu pisałem o zamówieniach publicznych w Hiszpanii. Ze względu na złożone regulacje odnoszące się do zamówień publicznych w Grecji gdzie inaczej niż w Polsce, przepisy o zamówieniach zawarte są nie w jednej ustawie, ale w kilku aktach prawnych, wpis pominie te "cięższe" kwestie.  Niebywałe krajobrazy greckiej wyspy Kefalonia, skłaniają do refleksji nad sposobami ochrony środowiska w zamówieniach publicznych. 

Wykluczenie wykonawcy zalegającego z opłatami za korzystanie ze środowiska

Wykluczenie wykonawców przez zamawiającego spowodowane jest wystąpieniem okoliczności o charakterze podmiotowym, wymienionych w art. 24 Pzp. Konsekwencją wykluczenia wykonawcy z postępowania jest uznanie jego oferty za odrzuconą, tak więc oferta ta nie jest już badana pod kątem jej zgodności z opisem przedmiotu zamówienia. Pełnej ocenie w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego podlegają tylko te oferty, które nie zostały uznane za odrzucone (tj. oferty złożone przez wykonawców wykluczonych  z postępowania) lub nie zostały odrzucone. Z postępowania wyklucza się wykonawców, którzy nie spełniają warunków udziału w postępowaniu, tzw. "warunków pozytywnych", określonych przez zamawiającego w oparciu o treść art. 22 Pzp, jak również tzw. "warunków negatywnych", wynikających z przepisów art. 24 Pzp.                      

                                          

Czy można zmusić zamawiającego do stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych?

Zapewne większość z szkoleniowców oraz doradców chociaż raz spotkała się z sytuacją w której przedstawiciel jednostki zobowiązanej do stosowania zamówień publicznych był niezadowolony z tego faktu. Niektórzy, w tym także i ja, spotkali się również ze stanowiskiem, że podmiot nie stosuje przepisów Pzp, gdyż się one nie przyjęły czy też nie sprawdziły. Pomijając uwagi o charakterze ogólnym odnoszące się do katalogu podmiotowego i przedmiotowego stosowania ustawy (oraz wyłączeń) należy wskazać, że ustawa Pzp ma charakter powszechny i umożliwia podmiotom publicznym nabywanie dóbr i usług a więc spełnianie roli inwestora. Niekiedy jednak niezadowoleni klienci ustawy (zamawiający) odstępują od stosowania regulacji, np. w wyniku porozumienia zawierają umowę na dowóz uczniów z terenu gminy do szkół (Zob. Orzeczenie Głównej Komisji Orzekającej z dnia 4 lipca 2013 r., BDF1/4900/2/3/13/53). 

Zielone kryteria oceny ofert a certyfikat ISO

Zgodnie z treścią znowelizowanych przepisów Pzp (art. 91 ust. 2 Pzp) kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności, jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, aspekty środowiskowe, społeczne, innowacyjne, serwis, termin wykonania zamówienia oraz koszty eksploatacji. Art. 91 ust. 2a ogranicza sposobność wykorzystywania tylko cenowego kryterium. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu, kryterium ceny może być zastosowane, jako jedyne kryterium oceny ofert, jeżeli przedmiot zamówienia jest powszechnie dostępny oraz ma ustalone standardy jakościowe, z zastrzeżeniem art. 76 ust. 2 (licytacja elektroniczna), a w przypadku zamawiających, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, jeżeli dodatkowo wykażą w załączniku do protokołu postępowania, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty ponoszone na etapie korzystania z przedmiotu zamówienia.    

Wymaganie zaświadczenia EMAS w świetle wyroku KIO z dnia 24 listopada 2014 (KIO 2358/14)

Związanie możliwości wyboru wykonawcy zdolnego wykonać zielone zamówienie z jego technicznymi lub zawodowymi możliwościami zostało uregulowane na gruncie prawa wspólnotowego w stosunku do zamówień na usługi lub roboty budowlane. Art. 48 Dyrektywy klasycznej wskazuje na możliwość odwołania się w zakresie oceny i weryfikowania kwalifikacji technicznych i zawodowych wykonawcy w odniesieniu do zamówień publicznych na roboty budowlane oraz na usługi do środków zarządzania środowiskiem, które wykonawca będzie mógł zastosować podczas realizacji zamówienia.

Ponowne badanie i ocena ofert z inicjatywy zamawiającego

Zamawiający, jako gospodarz postępowania przetargowego niekiedy musi skorygować swoje działania, w tym także odnoszące się do zasadniczej dla procedury zamówieniowej  czynności – wyboru najkorzystniejszej oferty. Jeżeli bowiem postępowanie obarczone jest wadą możliwą do usunięcia przez samego zamawiającego, nie może go unieważnić (Zob. art. 93 ust. 1 pkt 7 Pzp i wyrok KIO z dnia 26 stycznia 2012 r., sygn. KIO 104/12).

Czy wykonawca ma wpływ na decyzję zamawiającego przeprowadzającego kilka zamówień zamiast jednego?

Na gruncie Pzp podział zamówienia jest zasadniczo dopuszczalny chyba, że czynność taka miałaby doprowadzić do podziału zamówienia na części w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy. Chodzi tutaj zarówno o czynności zamawiającego mające na celu uniknięcie stosowania przepisów ustawy w ogóle (np. podział w celu obniżenia kwoty poniżej 30 tys. euro) jak również czynności zmierzające do uniknięcia stosowania niektórych procedur bądź wymogów wynikających z ustawy Pzp (np. obniżenie kwoty poniżej progów unijnych co jest bardzo istotne dla wykonawców m.in. ze względu na przesłanki umożliwiające wniesienie odwołania do KIO).

Złożenie kilku ofert przez jednego wykonawcę - problem skutecznej eliminacji nieuczciwego wykonawcy w świetle regulacji Pzp

Zgodnie z brzmieniem art. 82 ust 1 Pzp wykonawca może złożyć jedną ofertę. Orzecznictwo KIO słuszne zauważyło, że w praktyce ze złożeniem jednej kilku ofert przez jednego wykonawcę mamy do czynienia w przypadku złożenia oferty samodzielnie przez podmiot A jak i złożenie przez niego oferty w ramach konsorcjum (ad exemplum KIO w wyroku z dnia 28 września 2010 r. KIO 2016/10). 

Ratio legis  wprowadzenia regulacji zdaje się być oczywiste: jeden podmiot może złożyć jedną ofertę, w której ma zadeklarować na jakich warunkach będzie świadczył na rzecz zamawiającego, możliwość złożenia kilku ofert doprowadziłaby do manipulowania wynikami przetargu (np. poprzez złożenie 10 niekompletnych ofert i uzupełnienie tylko tej najkorzystniejszej), wprowadzenie sztucznej konkurencji, przysporzenie instytucji zamawiającej dodatkowej pracy (co wiążę się także z wzrostem kosztów transakcyjnych) itd. itd… Ale ażeby regulacje skutecznie odstraszały wykonawców przed takimi nieuczciwymi zachowaniami, które jednocześnie wzmacniają ich pozycję konkurencyjną w postępowaniu, konieczne jest umożliwienie zamawiającemu ich wyeliminowania.  

Instytucja zaliczki na poczet wykonania zamówienia

Instytucja zaliczki jako często wykorzystywana w obrocie gospodarczym, została uregulowana przepisami Pzp, kc, a kiedyś także w uofp. Obowiązujący do 1 stycznia 2010 r. art. 208 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych dopuszczał zaliczkowanie wykonawców dostaw, usług lub robót budowlanych realizowanych w ramach rządowych programów operacyjnych finansowanych ze środków pochodzących z Unii Europejskiej oraz innych środków bezzwrotnych ze źródeł zagranicznych. Z zaliczką mamy do czynienia wtedy, gdy strony ustalają, że pewna kwota jako zaliczka, będzie wypłacona przed ustalonym w umowie (późniejszym) terminem płatności (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie - I Wydział Cywilny z dnia 6 listopada 2013 r., I ACa 472/13). 

Praktyczne aspekty kryterium jakości w zamówieniach publicznych

Zgodnie z treścią znowelizowanych przepisów Pzp (art. 91 ust. 2 Pzp) kryteriami oceny ofert  są  cena  albo  cena  i  inne  kryteria  odnoszące  się  do  przedmiotu  zamówienia,  w szczególności,  jakość,  funkcjonalność,  parametry  techniczne,  aspekty  środowiskowe, społeczne, innowacyjne, serwis, termin wykonania zamówienia oraz koszty eksploatacji. Art. 91 ust. 2a ogranicza sposobność wykorzystywania tylko cenowego kryterium. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu, kryterium  ceny może być zastosowane, jako jedyne kryterium oceny ofert,  jeżeli  przedmiot  zamówienia  jest  powszechnie  dostępny  oraz  ma  ustalone  standardy jakościowe,  z  zastrzeżeniem  art.  76  ust.  2  (licytacja  elektroniczna),  a  w  przypadku zamawiających, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, jeżeli dodatkowo wykażą w załączniku do  protokołu  postępowania,  w  jaki  sposób  zostały  uwzględnione  w  opisie  przedmiotu zamówienia koszty ponoszone na etapie korzystania z przedmiotu zamówienia. 

Z cyklu widzę Twoją przyszłość: projekt nowelizacji ustawy o podatku VAT oraz Pzp (Druk nr 3077)

Krajowy system zamówień publicznych zostanie najprawdopodobniej poddany kolejnym modyfikacją, w wyniku których na strony postępowania przetargowego nałożone zostaną nowe obowiązki. Tydzień temu odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo zamówień publicznych (Druk nr 3077). Nowelizacja Pzp jest silne skorelowana z dostosowaniem przepisów o podatku od towarów i usług do prawa unijnego w szczególności metod służących odliczaniu VAT w odniesieniu do towarów i usług wykorzystywanych do celów mieszanych (a także dostosowania przepisów do wyroku TSUE w sprawie C-511/10 w powiązaniu z wyrokiem w sprawie C-437/06). 

Sposoby skutecznego zwiększenia zakresu zamówienia: prawo opcji oraz zamówienie uzupełniające. Analiza oraz komparatystyka

Niejednokrotnie zamawiający na etapie planowania udzielenia zamówienia publicznego nie dysponuje pewnością co do zakresu przedmiotowego zamówienia. Jednocześnie przeprowadzając postępowanie  nie chce rozpisywać nowego przetargu wyłącznie z powodu konieczności nabycia jednostkowej ilości danego towaru. W takich sytuacjach konieczne jest skrupulatne przeanalizowanie sytuacji faktycznej oraz zastanowienie się czy celowym nie będzie posłużenie się jedną z dwóch instytucji prawnych przewidzianych ustawą Prawo zamówień publicznych (dalej: Pzp): prawem opcji bądź zamówieniem uzupełniającym (ewentualnie wykorzystaniem obu). Podobieństwo obu instytucji zasadza się na tym, iż zarówno prawo opcji jak i zamówienia uzupełniające wliczane są do wartości zamówienia na podstawie odpowiednio art. 34 ust. 5 i art. 32 ust. 3 Pzp i jako takie muszą zostać przez zamawiającego uwzględnione już na etapie przygotowywania postępowania. Pomimo wielu cech wspólnych wymienione instrumenty posiadają mnogie cechy odróżniające. 

Dialog techniczny w zamówieniach publicznych z uwzględnieniem nowych dyrektyw zamówieniowych

Nowelizacja ustawy, która weszła w życie dnia 20 lutego 2013 r.[1], wprowadziła do polskiego systemu zamówień instytucję dialogu technicznego. Przed wejściem w życie nowelizacji, wykorzystanie instrumentu doradczego mogło zostać zastosowane w oparciu    o unormowania wynikające wprost z motywu nr 8 preambuły dyrektywy 2004/18/WE (tzw. dyrektywy klasycznej) oraz motyw nr 15 dyrektywy 2004/17/WE (tzw. dyrektywy sektorowej), jak i samej ustawy Pzp, która nie wykluczała możliwości korzystania przez zamawiających z profesjonalnego doradztwa na etapie poprzedzającym wszczęcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. W aktach unijnych wskazano, że:

Proporcje pomiędzy kryterium ceny a pozostałymi kryteriami

Zamawiający, sporządzając dokumentację przetargową, może uwzględnić liczne cele zamówień, m.in. dzięki wykorzystaniu kilku kryteriów oceny ofert. Z danych szacunkowych dotyczących krajowych postępowań o wartości poniżej progów unijnych pochodzących z ogłoszeń opublikowanych w BZP wynika, że w przypadku zamówień, w których oferty miały podlegać ocenie według ceny oraz dodatkowych kryteriów, w 2013 roku zamawiający stosowali średnio 2,54 kryteria oceny ofert.

 

Liczba ta zmniejszyła się w porównaniu do lat poprzednich, w których utrzymywała się mniej więcej na tym samym poziomie: w 2012 roku średnia liczba kryteriów oceny ofert wyniosła 3,53, a w 2011 roku – 3,61[1].

Kilka uwag na temat Jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia i rozporządzenia KE ustanawiającego standardowy formularz

Wszystkim czytelnikom, za Urzędem Zamówień Publicznych, pragnę przypomnieć, iż do dnia 16 stycznia 2015 roku, na adres poczty elektronicznej konsultacje@uzp.gov.pl można przekazywać uwagi do projektu rozporządzenia KE ustanawiającego standardowy formularz jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia.

Adres pod którym można znaleźć szczegółowe informacje: http://www.uzp.gov.pl/cmsws/page/?D;3116

Problemy praktyczne związane z wykluczeniem wykonawcy z powodu przynależności do grupy kapitałowej

Od wprowadzenia ustawą z dnia 12 października 2012 roku o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi, nowej przesłanki wykluczenie wykonawców z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego minęły już dwa lata. W związku z powyższym zdaje się, że jest to dobry moment na dokonanie pewnych podsumowań i oceny celowości wprowadzenie wzmiankowanej przesłanki. Pomimo przeprowadzanie licznych nowelizacji w wskazanym okresie czasowym, zamawiający nadal zobowiązani są do badania powiązań wykonawców składających oferty a wykonawcy zobligowani są, nie tylko je wskazać ale w razie ich wystąpienia także wykazać, że nie mają one wpływu na ograniczenie konkurencji w danym postępowaniu. Właśnie ostatnia ze wskazanych okoliczności, ograniczanie konkurencji w postępowaniu, poprzez zawarcie zmowy przetargowej dała asumpt do przyjęcia omawianej regulacji.

Wrażenia z konferencji: Prawo zamówień publicznych stan obecny i kierunki zmian

W dniach 20-21 listopada b.r. w Warszawie odbyła się Ogólnopolska Konferencja Prawo zamówień publicznych stan obecny i kierunki zmian. Konferencję w związku z 20-leciem systemu zamówień publicznych w Polsce zorganizowali Katedra Prawa Publicznego UMK w Toruniu oraz Miesięcznik Przetargi Publiczne.

Z cyklu kto to taki: komisja przetargowa

Komisja przetargowa o której mowa w art. 19-21 Pzp, jest zespołem pomocniczym kierownika zamawiającego, co oznacza, że nie posiada ona uprawnień do dokonywania czynności prawnych. Rola komisji przetargowej jest ograniczona do czynności pomocniczych takich jak: badanie dokumentacji, analizowanie ich treści, doradztwa opiniowania. Podział zadań pomiędzy komisją a kierownikiem opiera się na podziale na czynności faktyczne (dokonywane przez komisję w razie jej powołania) oraz prawne (dokonywane przez kierownika). Ostateczną decyzję w danej sprawie podejmuje kierownik zamawiającego, który ex lege odpowiada za przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia. Inne osoby ponoszą odpowiedzialność tylko w zakresie w jakim powierzono im czynności w postępowaniu oraz czynności związane z przygotowaniem postępowania.                       

Odpowiedzialność członków konsorcjum w prawie zamówień publicznych

Zarówno prawo wspólnotowe i krajowe dopuszcza możliwość ubiegania się o udzielenie zamówienia w ramach działających wspólnie wykonawców. W związku z powyższym wykonawcy biorący udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego nie muszą brać w nim udziału samodzielnie. Wspólne ubieganie się o zamówienie jest rozwiązaniem, które ułatwia zainteresowanym podmiotom (szczególnie z sektora MSP) zaistnienie na rynku zamówień publicznych.

Termin na wniesienie odwołania do KIO w świetle art. 182 ust.1 i art. 182 ust. 3 Pzp

Ustawa prawo zamówień publicznych przewiduje dwa rodzaje środków ochrony prawnej, odwołanie oraz skargę. W zakresie obu niezwykle istotne jest zachowanie różnego rodzaju ustawowo określonych warunków formalnych, a jednym z nich jest zachowanie odpowiedniego terminu. Wniesienie odwołania po terminie powoduje jego odrzucenie na podstawie art. 189 ust. 2 pkt 3 Pzp. Kwestię terminów wnoszenia odwołania reguluje art. 182 Pzp. W zależności od stanu faktycznego termin ten może wynosić 15, 10 a nawet 5 dni, dlatego bardzo istotne jest podjęcie szybkich działań umożliwiających skorzystanie z środka ochrony prawnej a nadto umiejętne rozróżnienie stosowania odpowiednich terminów. Na pierwszy rzut oka kwestia terminów zdaje się być określona w prosty sposób, przez wskazane regulacje prawne. Jednakże pewne wątpliwości pojawiają się w zakresie zbiegu dwóch sytuacji faktycznych stanowiących podstawę liczenia terminu zgodnie z art. 182 ust.1 oraz ust. 3 Pzp.

Omówienie przesłanek umożliwiających odstąpienie od stosowania dodatkowych kryteriów oceny ofert, w świetle nowelizacji ustawy prawo zamówień publicznych z dnia 29 sierpnia 2014 r.

Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego ukierunkowane jest na wybór najkorzystniejszej oferty oraz zawarcie umowy z wykonawcą, w celu realizacji potrzeb zamawiającego, które powinny znaleźć odbicie w dokumentacji przetargowej. Podstawowym elementem składowym dokumentacji jest SIWZ w którym obligatoryjnie należy opisać kryteria, jakimi pokieruje się zamawiający podczas wyboru oferty (art. 36 Pzp). Do chwili obecnej zamawiający przy wyborze najkorzystniejszej oferty w znacznej mierze kierowali się jednym kryterium, ceną. Jednakże, zgodnie z znowelizowanymi przepisami wchodzącymi w życie dnia 19 października 2014 roku, zamawiający, którzy ogłoszą przetarg i ustalą cenę jako wyłączne kryterium, będą musieli uzasadnić taką decyzję. Nowela ma skłonić zamawiających do odważniejszego określania kryteriów.            

Ekoinnowacyjny system zamówień publicznych. Przegląd dotychczasowych best practices oraz planowanych regulacji prawnych, które korzystnie wpłyną na rynek

Pojęcie innowacji pochodzi od łacińskiego: innovare czyli "tworzenie czegoś nowego"[1], stąd najczęstsza definicja innowacji podkreśla, iż: innowacja to wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem[2]. Innowacji nie należy bynajmniej utożsamiać tylko z nowoczesnymi technologiami, wyprzedzającymi codzienne spotykane rozwiązania, wdrażanymi przez największe podmioty rynkowe. Czasami innowacje nie wiążą się bezpośrednio z nową technologią, ale raczej z nowym modelem biznesowym. Tak jest w przypadku usługi „rower na żądanie” w Paryżu[3], która w niewielkim stopniu opiera się na technologii. Ekoinnowacyjne rozwiązania, jak np. opakowania ekologiczne dla żywności, napojów, czy kosmetyków, opierają się na dojrzałych technologiach, jednakże w dalece bardziej idący sposób umożliwiają minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko. Termin innowacyjność w związku z powyższym, należy łączyć z wielowymiarowym podejściem odzwierciedlającym tendencje rozwoju gospodarek XXI wieku.         

Oferta najkorzystniejsza ekonomicznie w Hiszpani oraz w Polsce.

Hiszpania jest największym z trzech państw położonych na Półwyspie Iberyjskim. Kraj podzielony jest na 17 wspólnot autonomicznych (hiszp. Comunidades Autónomas), oraz jak już wspomniano - dwa miasta autonomiczne (hiszp. Ciudad Autónoma). Charakteryzuje je dość duża niezależność decyzyjna, zwłaszcza w kwestiach związanych ze szkolnictwem, czy podatkami. Polsko-hiszpańska współpraca gospodarcza odbywa się w warunkach jednolitego rynku Unii Europejskiej, przy swobodzie przepływu towarów i usług, kapitału oraz osób. Polska jest głównym partnerem handlowym Hiszpanii wśród krajów Europy Środkowej i Wschodniej.

Obowiązek stosowanie kryteriów pozacenowych w zakresie obowiązujących przepisów Pzp

Projektowana nowelizacja Pzp, ma większy nacisk położyć na stosowanie kryteriów pozacenowych. Z pewnością kierunek zmian, jest jak najbardziej racjonalny i pozwoli na osiągniecie szerokich celów systemu zamówień publicznych. Metoda zachęcania zamawiających do współpracy w tym zakresie zdaje się jednak być dość dyskusyjna. Jednakże, w ferworze dyskusji warto esencjonalnie przywołać regulacje które już dzisiaj nakazują uwzględnienie co najmniej dwóch kryteriów przy ocenie ofert.

Nowoczesne rozwiązania IT w systemie zamówień publicznych. Polska Cyfrowa 2020+

Dzisiejsza skrzynka e-mail ukazała mi bardzo ciekawą wiadomość: Miło mi poinformować, że został Pan zakwalifikowany do II-go etapu Konkursu Polska Cyfrowa 2020+. Gratuluję!