Szacowanie wartości zamówienia po nowelizacji

Jedną z czynności podejmowanych przez zamawiającego w ramach przygotowania zamówienia jest oszacowanie jego wartości. W niniejszym opracowaniu zostaną pokrótce przedstawione reguły dotyczące szacowania wartości zamówień wprowadzone nowelizacją z 2016 r.

Reguły ogólne dotyczące szacowania wartości zamówienia

Zasadniczą część regulacji dotyczących szacowania wartości zamówienia ustawodawca zawarł w art. 32-35 pzp. Nie należy jednak zapominać o art. 5b pzp, zgodnie z którym zamawiający nie może w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy dzielić zamówienia na odrębne, w celu uniknięcia łącznego szacowania ich wartości.

Przytoczona regulacja zakazuje dzielenie jednego zamówienia na drobniejsze, w sposób sprzeczny z ustawowo określonymi celami. Ustawowo wskazane cele to:

1. uniknięcie stosowania przepisów ustawy, 
2. uniknięcie łącznego szacowania wartości podzielonych zamówień.

Ich niewystąpienie umożliwia podzielenie zamówienia na drobniejsze. 

Pierwszy wskazany w art. 5b cel należy rozumieć w tenże sposób, że zakazane jest dzielenie zamówień, w celu uniknięcie stosowania  przepisów  ustawy  w  ogóle,  jak  również  czynności  zmierzające  do  uniknięcia stosowania  niektórych  procedur  bądź  wymogów  wynikających  z  pzp.  

Drugi istotniejszy dla niniejszego opracowania cel, wskazuje, że zamawiający nie może dzielić zamówienia w celu uniknięcia oszacowania łącznej wartości zamówienia. Zatem istnieje możliwość podzielenia zamówienia na mniejsze części w przypadku uwzględnienia ich wszystkich przy szacowaniu wartości zamówienia. W takim wypadku oszacowana zostanie wartość całego zamówienia oraz jego części. 

Przykładem  niezgodnego z art. 5b pzp zachowania zamawiającego będzie podzielenie zamówienia na dwie części, oszacowanie wyłącznie osobno ich wartości i uniknięcie dzięki temu przekroczenia tzw. progu unijnego,  co  w  istotny  sposób  wpłynie na przebieg postępowania w tym na pozycję uczestniczących w nim wykonawców,  m.in.  ze  względu  na  odmienny  katalog  przesłanek  umożliwiających wniesienie  odwołania  do  KIO.

Przytoczone cele, wyznaczające zakres swobody zamawiającego przy szacowaniu wartości zamówienia, należy uzupełnić o kolejny wskazany w art. 32 ust. 2 pzp. Zgodnie z tymże przepisem, zamawiający nie może w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy:

1. zaniżać wartości zamówienia, lub
2. wybierać sposobu obliczania wartości zamówienia.

Odnosząc się do drugiego z ww. punktów należy podkreślić, że zamawiającemu przysługuje możliwość wyboru sposobu obliczania wartości z tym, że nie może on celowo wybierać metody tylko po to by uniknąć stosowania przepisów ustawy. Jeżeli zatem zamawiający posiada świadomość, że zastosowane metody nie dają obiektywnego obrazu cen rynkowych, zobowiązany jest odstąpić od jej stosowania bądź uzupełnić ją o takie metody, które pozwolą na zachowanie należytej staranności w szacowaniu wartości zamówienia.

Podstawa ustalenia szacunkowej wartości zamówienia

Warunkiem minimalnym zachowania należytej staranności jest uwzględnienie regulacji prawnych, w tym dookreślających elementy które należy uwzględnić doprecyzowaniu wartości szacunkowej. 

Podstawą ustalenia wartości zamówienia jest całkowite szacunkowe wynagrodzenie wykonawcy, bez podatku od towarów i usług (VAT), ustalone przez zamawiającego z należytą starannością (art. 32 ust. 1 pzp).  Powyższa podstawa ustalenia wartości, została uszczegółowiona w niektórych szczególnych przypadkach.

Szacowanie wartości zamówienia na roboty budowlane

Zgodnie z art. 33 ust. 1 pzp wartość zamówienia na roboty budowlane ustala się na podstawie:

1. kosztorysu inwestorskiego sporządzanego na etapie opracowania dokumentacji projektowej albo na podstawie planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym, jeżeli przedmiotem zamówienia jest wykonanie robót budowlanych w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, 
2. planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym, jeżeli przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.

Zamawiający szacując wartość zamówienia na roboty budowlane zobowiązany jest uwzględnić także wartość dostaw i usług oddanych przez zamawiającego do dyspozycji wykonawcy, o ile są one niezbędne do wykonania tych robót budowlanych (art. 33 ust. 2 pzp). Oszacowanie wartości tychże dostaw i usług powinno następować zgodnie z regulacjami pzp dotyczącymi szacowania wartości zamówienia gdy przedmiot zamówienia klasyfikuje się do jednego z tychże rodzajów.

Szacowanie wartości zamówienia na usługi i dostawy

Zasadniczo przy szacowaniu wartości dostaw i usług należy uwzględnić całkowite wynagrodzenie wykonawcy, bez podatku od towarów i usług (art. 32 ust. 1 pzp). Jednakże ze względu na specyfikę zamówień, których przedmiot klasyfikuje się do jednego z ww. rodzajów, ustawodawca w art. 34 pzp przewidział regulacje specjalne. 

  Usługi lub dostawy powtarzające się okresowo

Podstawą ustalenia wartości zamówienia na usługi lub dostawy powtarzające się okresowo lub podlegające wznowieniu w określonym czasie jest łączna wartość zamówień tego samego rodzaju:

1. udzielonych w terminie poprzednich 12 miesięcy lub w poprzednim roku budżetowym, z uwzględnieniem zmian ilościowych zamawianych usług lub dostaw oraz prognozowanego na dany rok średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, albo 
2. których zamawiający zamierza udzielić w terminie 12 miesięcy następujących po pierwszej usłudze lub dostawie.

Wybór podstawy ustalenia wartości zamówienia na usługi lub dostawy powtarzające się okresowo nie może być dokonany w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy (art. 34 ust. 2 pzp).

Szacowanie wartości przy umowach dzierżawy, najmu lub leasingu

Jeżeli zamówienia na dostawy udziela się na podstawie umowy dzierżawy, najmu lub leasingu na czas:

1. nieoznaczony lub których okres obowiązywania nie może być oznaczony, wartością zamówienia jest wartość miesięczna pomnożona przez 48, 
2.  oznaczony:  

       a) nie dłuższy niż 12 miesięcy, wartością zamówienia jest wartość ustalona z uwzględnieniem         okresu wykonywania zamówienia, 
       b) dłuższy niż 12 miesięcy, wartością zamówienia jest wartość ustalona z uwzględnieniem okresu wykonywania zamówienia, z uwzględnieniem również wartości końcowej przedmiotu umowy w sprawie zamówienia publicznego.
 

 Szacowanie wartości usług, których cena nie może być określona

Podstawą ustalenia wartości zamówienia na usługi, których łączna cena nie może być określona, jest:

1. całkowita wartość zamówienia przez cały okres jego realizacji – w przypadku zamówień udzielanych na okres oznaczony nie dłuższy niż 48 miesięcy; 
2. wartość miesięczna zamówienia pomnożona przez 48 – w przypadku zamówień udzielanych na czas nieoznaczony lub oznaczony dłuższy niż 48 miesięcy.

Szacowanie wartości zamówienia w przypadku wyszczególnionych rodzajów usług

Jeżeli zamówienie obejmuje:

1. usługi bankowe lub inne usługi finansowe, wartością zamówienia są opłaty, prowizje, odsetki i inne podobne świadczenia,
2. usługi ubezpieczeniowe, wartością zamówienia jest należna składka oraz inne rodzaje wynagrodzenia,
3. usługi projektowania, wartością zamówienia jest wynagrodzenie, opłaty, należne prowizje i inne podobne świadczenia.

      Dodatkowe elementy wymagające uwzględnienia przy szacowaniu wartości zamówienia

Ponadto ustawodawca wskazał, że:

1.  jeżeli zamawiający przewiduje udzielenie zamówień, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 6 i 7 (zamówienie uzupełniające lub dodatkowe) lub art. 134 ust. 6 pkt 3 (zamówienie uzupełniające), przy ustalaniu wartości zamówienia uwzględnia się wartość tych zamówień (art.32 ust. 3 pzp), 
2. jeżeli zamawiający dopuszcza możliwość składania ofert częściowych albo udziela zamówienia w częściach, z których każda stanowi przedmiot odrębnego postępowania, wartością zamówienia jest łączna wartość poszczególnych części zamówienia (art. 32 ust. 4 pzp),
3. jeżeli wyodrębniona jednostka organizacyjna zamawiającego posiadająca samodzielność finansową udziela zamówienia związanego z jej własną działalnością, wartość udzielanego zamówienia ustala się odrębnie od wartości zamówień udzielanych przez inne jednostki organizacyjne tego zamawiającego posiadające samodzielność finansową (art. 32 ust. 5 pzp), 
4. jeżeli zamówienie na usługi lub dostawy przewiduje prawo opcji, przy ustaleniu wartości zamówienia uwzględnia się największy możliwy zakres tego zamówienia z uwzględnieniem prawa opcji (art. 34 ust. 5 pzp).

     Moment szacowania wartości zamówienia

Art. 35 ust. 1 i 2 pzp regulują materię terminu szacowania wartości zamówienia. Jeżeli przedmiotem zamówienia są:

1. dostawy i usługi, ustalenia wartości zamówienia dokonuje się nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem wszczęcia postępowania,
2. roboty budowlane, ustalenia wartości zamówienia dokonuje się nie wcześniej niż 6 miesiące przed dniem wszczęcia postępowania.

Jednakże, jeżeli po ustaleniu wartości zamówienia nastąpiła zmiana okoliczności mających wpływ na dokonane ustalenie, zamawiający przed wszczęciem postępowania zobowiązany jest dokonać zmiany wartości zamówienia.