poniedziałek, 7 kwietnia 2014

Zakres przedmiotowy umów w sprawie zamówień publicznych


Charakterystycznym dla umów o zamówienia publiczne jest zakres przedmiotowy umów, który został określony w sposób odmienny niż umowach znanych z k.c. Zgodnie z ustawą p.z.p. możliwe jest udzielenia wykonawcy zamówienia na roboty budowlane, usługi oraz dostawy.  Pojęcia te są swoiście rozumiane w świetle przepisów ustawy, dlatego ich omówienie jest konieczne. Przedmiot zamówienia, wszelkie dane zawarte w SIWZ oraz ogłoszeniu o zamówieniu, muszą być tożsame na etapie    postepowania oraz  w treści zawieranej finalnie umowy. 


Na podstawie art. 2 pkt. 8 p.z.p. można wskazać definicję umowy na roboty budowlane na tle prawa zamówień publicznych. Wskazany przepis stanowi, że umowa o roboty budowlane jest umową o wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych a także realizację obiektu budowlanego, za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego. Ustawodawca w tym samym artykule odsyła do treści ustawy prawo budowlane[1], które wyjaśnia użyte w art. 2 p.z.p. pojęcia i tak przez   roboty budowlane rozumie się budowę, a także prace polegające na montażu, przebudowie, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Także inne definicje ustawowe zawarte w art. 3 ustawy prawo budowlane stają się pomocne do zrozumienia istoty umów o roboty budowlane. Należy wskazać iż definicja robót budowlanych wskazana przez przepisy p.z.p. jest szersza od tej zawartej w ustawie prawo budowlane, bowiem rozumie się przez nie także zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych oraz realizację obiektu budowalnego. Jako roboty budowlane traktować trzeba trzy procesy: wykonanie robót budowlanych, zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych zlecone wykonawcy oraz realizację obiektu budowlanego przez osobę trzecią, gdzie wykonawca zobowiązuje się do przekazania gotowego obiektu budowlanego. Ostatnia sytuacja sprawia problemy interpretacyjne, biorąc pod uwagę wykładnię gramatyczną należy uznać że trzecia część przepisu nie odnosi się do dwóch pierwszych. Zgodnie z treścią orzeczenia Sądu Najwyższego[2] przeniesienie własności budynku po wybudowaniu nie jest sprzedażą nieruchomości, ale stanowi umową o roboty budowlane. Najistotniejsza w przypadku umowy o roboty budowlane jest jej  treść, zgodnie z którą ma powstać obiekt budowlany zgodny z wymaganiami zamawiającego i przez niego opłacony.   

Należy wskazać iż w obrocie gospodarczym szeroko funkcjonują umowy o roboty budowlane, oparte na przepisach k.c. (art. 647-658 k.c.). Zgodnie z treścią art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane rozumiemy umowę w której wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu (wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej) a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych czynności związanych z przygotowaniem robót. W skład tych czynności wchodzi przede wszystkim przekazanie terenu budowy, dostarczenie projektu, odebranie obiektu oraz zapłata wynagrodzenia. Rozumienie robót budowlanych jako treści umowy oraz obowiązku stron, nie jest tożsame w przedstawianych przepisach. Ustawodawca kreując przepisy ustawy p.z.p.. inaczej niż ma to miejsce w przypadku przepisów księgi trzeciej k.c., ograniczył się do wykreowania trzech typów umów, w ramach których można wskazać podobieństwa do umów znanych z k.c. Te ograniczenie spowodowało konieczność szerokiego rozumienia każdego typu umów. Dodatkowo brak swobody kreowania rodzaju umów przez strony, w zamówieniach publicznych, zmusił ustawodawcę do elastycznego ich oznaczenia. Nie mniej jednak powstaje problem przy stosowaniu w konkretnym przypadku przepisów które prima facie mogą wydawać się być sprzeczne. Stanowisko w tej sprawie zajął Sąd Najwyższy[3] wskazując korelację przepisów k.c. w odniesieniu do przepisów p.z.p. wskazując iż „ przepisy nie są ze sobą sprzeczne, zaś określenie robót budowlanych w prawie zamówień publicznych obejmuje więcej stanów faktycznych i związanych z tym konsekwencji prawnych, niż art. 647 k.c. dlatego, że odwołuje się do pojęć właściwych dla ustawy - Prawo budowlane." Tak więc pozorna sprzeczność, stanowi tylko szersze rozumienie tak samo wyrażonego pojęcia, co prowadzi do tego że w konkretnym przypadku trzeba ocenić jaką podstawę prawną ma zawarta umowa i zgodnie z tym ustaleniem dokonać subsumpcji do odpowiedniego stanu faktycznego. Jednocześnie, biorąc pod uwagę regulacje k.c., należy stwierdzić, że w pierwszej części definicji zawartej w ustawie p.z.p. (wykonanie robót budowlanych) opisana jest sytuacja, w której generalny wykonawca zobowiązuje się do oddania zamawiającemu (inwestorowi) obiektu. A więc są to w tej części tożsame definicje.                                                                                                         
Kolejnym rodzajem umów zawartym w przepisach p.z.p. jest umowa dostawy. Zgodnie z definicją legalną zawartą w art. 2 ust. 2 wspomnianej ustawy poprzez dostawy rozumiemy nabywanie rzeczy, praw oraz innych dóbr, w szczególności na podstawie umowy sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy oraz leasingu. Należy zaznaczyć iż ustawodawca nie wskazał wszelkich rodzajów umów które służą nabywaniu rzeczy, praw oraz innych dóbr, wskazane w ustawie wyliczenie ma charakter przykładowy, na co wskazuje użyte sformułowanie „w szczególności”. Ustawodawca wskazał te rodzaje umów ze względu na ich częste stosowanie w obrocie gospodarczym, a zapis ten nie ogranicza w żaden sposób woli stron co do sposobu ukształtowania stosunku prawnego. W przypadku zastosowania rodzaju umowy nazwanej w k.c., zastosowanie znajdą przepisy regulujące i definiujące ten rodzaj umowy. Ustawodawca posłużył się pojęciem rzeczy, które nie zostało w sposób odmienny uregulowane w przepisach ustawy, należy więc odwołać się do definicji zawartej w przepisach k.c. Art. 45 k.c.. wskazuje iż rzeczami są przedmioty materialne, a więc materialne części przyrody, zarówno w stanie pierwotnym jak i przetworzonym, na tyle wyodrębnione by być traktowane jako dobra samoistne w stosunkach społeczno-gospodarczych. A contrario za rzeczy nie można uznać dóbr niematerialnych takich jak utwory czy wynalazki. Cechą rzeczy jest także jej wyodrębnienie, odrębność ta może przyjąć postać odrębności fizycznej jak i prawnej.  

Przedmiotem dostaw w rozumieniu ustawy p.z.p. są także prawa. Przykładowo można wymienić umowę o przeniesienie majątkowych praw autorskich[4]. Poprzez inne dobra należy rozumieć wszelkiego rodzaju energie, które zgodnie z wyżej przedstawioną definicją rzeczy, nie znajdują się w jej zakresie, ale stanowią przedmiot obrotu. Przedmiotem umowy dostawy nie mogą być także rzeczy wyłączonych z obrotu, res extra commercium. Art. 6 ust. 2 p.z.p. przesądza, że w sytuacji gdy dostawom towarzyszą usługi instalacji lub rozmieszczenia, należy stosować przepisy dla dostaw. Również gdy dostawom (nabywaniu produktów) towarzyszą roboty budowlane polegające na instalacji przedmiotu dostaw, należy stosować przepisy dla dostaw. Przepis art. 2 pkt 2 nadaje dostawom odmienne znaczenie, od ujętego w przepisach art. 605 k.c.. Kodeksowe uregulowanie umowy dostawy oznacza zobowiązanie się dostawcy do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie oraz zobowiązanie się  odbiorcy do odebrania tych rzeczy.                                                                            

Krąg podmiotów które mogą zawrzeć umowę dostawy nie został przez przepisy p.z.p. ograniczony tylko do producentów (wytwórców), należy przyjąć że mogą być nimi także inne podmioty, tacy jak np. pośrednicy. Ograniczenie kręgu wykonawców do producentów, należy uznać za czyn nieuczciwej konkurencji ograniczający wolną konkurencję, a więc sprzeczną z obowiązującym prawem zarówno krajowym jak i wspólnotowym. Ustawodawca kreując trzeci rodzaj przedmiotu zamówień, usługi, posłużył się definicją negatywną. Za usługi zgodnie art. 2 pkt. 10 p.z.p. uważa są wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy. Doktryna wskazuje że usługami są umowy ubezpieczenia, poręczenia i gwarancji, umowa o dzieło, przewozu zlecenia, usługi bankowe czy też umowa komisu i agencji[5]. Usługi dzieli się na priorytetowe i niepriorytetowe. Usługi priorytetowe zostały wymienione w załącznikach do Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 stycznia 2010 r [6]. Rozwiązanie takie jest zgodne z  dyrektywami unijnymi nr. 2004/18/WE[7] oraz 2004/17/WE[8], określającymi w zbliżony sposób definicję usług. Rozporządzenie wymienia enumeratywnie rodzaje usług, a podział na usługi priorytetowe i niepriorytetowe ma charakter dychotomiczny. Przykładowo można wskazać iż Rozporządzenie za usługi uznaje m.in. usługi hotelarskie i restauracyjne, usługi transportu wodnego, usługi prawnicze. Zaznaczyć trzeba że w przypadku gdy zamawiający zatrudnia prawnika na umowę o pracę nie stosuje się przepisów ustawy p.z.p.[9].



[1] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r., prawo budowlane (Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414 z późn. zm.).

[2] Orzeczenie SN z dnia 16 września 2009 r., II CSK 104/09, LEX nr 527136.
[3] Wyrok SN z dnia 16 września 2009 r., II CSK 104/09, LEX nr 527136.
[4] Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994  Nr 24 poz. 83 z późn. zm).
[5] P. Szustakiewicza, Zasady prawa zamówień publicznych s. 97.
[6] Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 stycznia 2010 r, (Dz. U. Nr 12, poz. 68).
[7] Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi.
[8] Dyrektywa 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynująca procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych.
[9] P. Szustakiewicz, Zasady prawa zamówień publicznych., s.97.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz