Zagadnienie terminu zawierania umów została
szczegółowo określona w art. 94 p.z.p. Waga tych przepisów jest istotna ze
względu na związanie stron, wynikiem przeprowadzonego postępowania. Ustawodawca
w ust.1 art. 94 p.z.p. określił najwcześniejszy moment, w którym zamawiający
może zawrzeć umowę, chyba, że wystąpią szczególne okoliczności wskazane w ust.
2. Terminy te zostały uzależnione od zastosowanego trybu wyłonienia
najkorzystniejszej oferty oraz sposobu zawiadamiania wykonawcy.
Terminy są odpowiednio dłuższe w przypadku
zawiadamiania wykonawców poprzez korespondencję pocztową, oraz krótsze przy
wykorzystaniu korespondencji e-mail oraz faksu. Przesłanką skrócenia terminów w
wypadku wykorzystania drugich metod są warunki techniczne, które pozwalają
wykonawcy na szybsze zaznajomienie się z treścią zawiadomienia, zbędny jest
czas przewidziany na dostarczenie informacji, gdyż adresat otrzymuje ją w
czasie rzeczywistym. Na uwadze należy mieć, iż przesłanie informacji w formie
pisemnej nie daje gwarancji otrzymania jej w terminie. Mogą zaistnieć sytuacje,
w których wykonawca dowiaduje się o wyniku postępowania po upływie terminu
umożliwiającemu mu na skorzystanie ze środków ochrony prawnej. Brak wniesienia
odwołania spowoduje, sytuację, w której zamawiający zawrze umowę, co
uniemożliwi wniesienie odwołania po tej czynności, nawet w przypadku, gdy
wykonawca nie miał możliwości faktycznej skorzystania z tego środka. W takim
przypadku zastosowanie nie znajdą przepisy art. 182 ust. 3 p.z.p. gdyż nie
dotyczy on czynności, o których obowiązkowo zawiadamia się wykonawców[1]. Istotny jest sposób
obliczania terminów wyrażonych w dniach. Co do sposobu obliczania znajdą
zastosowanie przepisy art.110 i nast. k.c. a jako zdarzenie rozpoczynające
termin, p.z.p. wskazuje czynność przesłania informacji o wyborze
najkorzystniejszej oferty, a więc termin jest liczony od dnia nadania
informacji, a nie otrzymania jej przez adresata. Rozwiązanie to odbiega od
reguły przyjętej przez k.c., gdzie znaczenie ma termin, w którym druga strona
miała możliwość zapoznania się z treścią dokumentu. Różnica ta wynika ze
swoistej metody zawierania umów, oraz sposobu wyłaniania kontrahenta. W
przypadku nierównoczesnego wysłania powiadomienia do wszystkich wykonawców,
ubiegających się o zamówienie, termin należy liczyć od dnia wysłania
powiadomienia ostatniemu z nich.
Zawarcie umowy przed upływem odpowiedniego terminu,
skutkować będzie jej unieważnieniem, jednakże tylko w sytuacji, gdy uniemożliwi
to KIO rozpatrzenie odwołania, zanim umowa została zawarta (art. 146 ust. 1 pkt
3 p.z.p.) . Zawarcie umowy nie wstrzymuje rozpoznania odwołania, jednakże umowa
zawarta przed upływem ustawowego terminu, lub wydaniem orzeczenia musi zostać
unieważniona, jako zawarta przedwcześnie. Wskazana sytuacja nie będzie miała
miejsca w przypadku spełnienia przesłanek wynikających z art. 94 ust. 2 p.z.p..
Są to przede wszystkim okoliczności wskazujące na brak, w chwili zawierania
umowy, innych wykonawców, którzy mogą skutecznie ubiegać się udzielenie
zamówienia. W przypadku, gdy umowa dotyczy zamówienia udzielanego w trybie
negocjacji bez ogłoszenia, w ramach dynamicznego systemu zakupów albo na
podstawie umowy ramowej termin ustawowy na zawarcie umowy nie musi być
zachowany, nawet, gdy istnieje krąg wykonawców ubiegających się o zamówienie,
którym przysługują środki ochrony prawnej.
Zarówno zamawiający jak i wykonawca wyłoniony w wyniku
przeprowadzonego postępowania, zobowiązani są do zawarcia umowy, która
finalizuje postępowanie. W przypadku uchylania się zamawiającego od spełnienie
ciążącego na nim ustawowego obowiązku, wykonawcy przysługują środki ochrony
prawnej przewidziane przepisami dotyczącymi roszczenia o zawarcie umowy (art.
64, 702 i 703 k.c.) a ponadto stronie przysługuje
możliwość żądania od zamawiającego zapłaty w wysokości podwójnego wadium (w
przypadku, gdy było ono wymagane na etapie postępowania) albo naprawienia
szkody na podstawie art. 704 § 2 k.c.. Jeżeli wybrany wykonawca,
uchyla się od zawarcia umowy zamawiającemu przysługuje roszczenie o zawarcie
umowy wobec wybranego wykonawcy (art. 702 § 3 k.c.) może on także,
według swojego uznania, podjąć decyzję o wybraniu oferty kolejnej. Jednakże
zamawiającemu przysługuje wyłącznie roszczenie o zawarcie umowy, w sytuacji,
gdy oferta wykonawcy uchylającego się od zawarcia umowy była jedyną ofertą niepodlegającą
odrzuceniu oraz gdy cena pozostałych ofert przekracza kwotę, jaką zamawiający
zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia i nie zdecyduje się jej
podwyższyć. W przypadku, gdy wykonawca, uchyla się od zawarcia umowy lub nie
wnosi wymaganego zabezpieczenia umowy, wybór kolejnej oferty, nie jest
poprzedzony ich ponowną oceną oraz dodatkowym postępowaniem, Ponadto
zamawiający jest ograniczony w wyborze do ofert prawidłowo złożonych. Oznacza
to, że zostaje wybrana oferta następna w kolejności. Zgodnie z literalnym
brzmieniem art. 94 ust. 2 p.z.p. należy uznać, iż nie ma prawnych przeszkód,
ponawianiu wskazanej procedury w przypadku uchylania się od zawarcia umowy
przez kolejnego wykonawcę. Zamawiający powinien jednak w każdej sytuacji
rozważyć efektywność takiego działania oraz ekonomiczną opłacalność, w
porównaniu z dochodzeniem od wykonawcy obowiązku zawarcia umowy.
Istotne jest także zdefiniowanie pojęcia uchylania
się, gdyż nie jest to pojęcie tożsame z każdą odmową zawarcia umowy. Za odmowę należy
uznać każde oświadczeniem woli wyrażającym brak zgody. Będzie, więc występować
także tam, gdzie wybrany wykonawca odmówi podpisania umowy, wskazując na
występowanie przesłanek do jej unieważnienia. Natomiast za uchylanie się uznać
należny kwalifikowaną postacią odmowy, a jej podstawowym elementem jest
bezpodstawność takiego oświadczenia woli. Uchylanie się jest świadomym
działaniem lub zaniechaniem, zmierzające do bezpodstawnego nie zawarcia umowy[2]. Nie będzie, więc
uchylaniem się każda odmowa zawarcia umowy. Każdorazowo przy dokonaniu
kwalifikacji odmowy należy wziąć pod uwagę stan faktyczny. Odmowa z prawnie dopuszczalnych
powodów takich jak niedopełnienie obowiązków przez drugą stronę nie będzie
przesłanką do zobowiązania drugiej strony do zawarcia takiej umowy, bądź
poniesienia odpowiedzialności odszkodowawczej.
[1]W. Dzierżanowski, Prawo
zamówień publicznych. Komentarz. Komentarz do art.94 ustawy - Prawo
zamówień publicznych, 2012, LEX.
[2] Wyrok SN z dnia 26 września
2001 r., IV CKN 461/00, LEX nr 52767.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz