Wadium w świetle ustawy Prawo zamówień publicznych

W treści ustawy prawo zamówień publicznych, pomimo regulacji instytucji wadium, pojęcie to nie zostało zdefiniowane. Należy więc uznać iż pojęcie to jest tożsame  z użytym pojęciem w art. art. 70⁴ § 1 k.c. Jednakże ustawa prawo zamówień publicznych określa zasady ustalania wysokości wadium, formy jego wnoszenia oraz zasady zwrotu i zatrzymania wadium przez zamawiającego.

Ustawa wprowadza obligatoryjne żądanie wadium w przypadku gdy wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty progów unijnych oraz fakultatywne w przypadku jeżeli wartość jest mniejsza. Zamawiający określa samodzielnie wysokość wadium jaką obowiązany jest wnieść wykonawca, jednakże nie może ona przekraczać trzech procent wartości zamówienia. Obowiązek wniesienia wadium zamawiający podaje w SIWZ oraz w ogłoszeniu. Podstawową funkcją wadium jest zabezpieczenie oferty, dlatego też powinno zostać ono  wniesione przed upływem terminu składania ofert. Zamawiającemu nie przysługuje uprawnienie do odmiennego uregulowania tej kwestii np. poprzez wskazanie terminu wcześniejszego. Wadium musi zostać wniesione na cały okres związania ofertą, w przeciwnym razie oferta będzie wykluczona na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 p.z.p.. Zamawiający w ustawowo wymienionych przypadkach przysługuje uprawnienia do zwrócenia się do wykonawcy o przedłużenie ważności wadium, albo wniesienie wadium na pozostały okres. Zgodnie z art. 85 ust. 2 p.z.p. wykonawca samodzielnie albo na wniosek zamawiającego może przedłużyć ważność wadium jednakże maksymalnie na okres sześćdziesięciu dni. Przedłużenie wadium związane jest z okresem związania ofertą przez wykonawcę, w przypadku gdy przedłużenie następuje po wyłonieniu najkorzystniejszej oferty, obowiązek ten dotyczy tylko wykonawcy którego oferta została wyłoniona. Drugim przypadkiem, przedłużenia okresu ważności wadium, jest zawieszenie postępowania w wyniku wniesienia odwołania przez wykonawcę (art. 184 p.z.p.) W takim wypadku zamawiający ma obowiązek zwrócenia się do wykonawców o przedłużenie wadium na okres wymagany ze względu na zabezpieczenie postępowania.    

---

               

Ustawa p.z.p. w art. 45 ust. 6 precyzyjnie wskazuje enumeratywny  katalog form, w jakich istnieje możliwość wniesienia wadium, wybór formy wniesienia wadium należy do wykonawcy i zamawiający nie może ograniczać tego uprawnienia w żaden sposób, przede wszystkim poprzez zapis w SIWZ[1].                                                    

                                                             

Ustawowe formy wniesienia wadium:

1.      w formie pieniężnej, przelewem na wskazany przez zamawiającego numer rachunku bankowego

2.      poręczenia bankowego lub poręczenia pieniężnego spółdzielczej kasy oszczędnościowo- kredytowej

3.      gwarancji bankowej

4.      gwarancji ubezpieczeniowej

5.      poręczenia podmiotów wymienionych w ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Ustawa wymienia podmioty, którym Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości udzieliła pomocy finansowej przeznaczonej na powiększenie wyodrębnionego księgowo funduszu, z którego ten podmiot udziela poręczeń lub gwarancji spłaty kredytów lub pożyczek. W wyniku zawarcia umowy poręczenie pomiędzy tymi podmiotami a zamawiającym następuje udzielenia wadium.         

Zamawiający dokonuje zwrotu wadium wszystkim wykonawcą, z wyłączeniem wykonawcy wybranego, niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty[2]. Wybrany wykonawcy uzyska zwrot wadium w momencie podpisania umowy i w razie zawarcia takiego wymogu przez zamawiającego, dokonaniu wniesienia zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Zgodnie z art. 148 ust. 4 p.z.p. jeżeli wadium zostało wniesione w pieniądzu wykonawca może wyrazić zgodę na zaliczenie wadium na poczet zabezpieczenia należytego wykonania umowy. W przypadku wniesienia wadium w formie pieniężnej ustawodawca w art. 46 ust. 4 p.z.p. określił dokładnie jaka kwota ma być zwrócona wykonawcom. Kwota podlegająca zwrotowi jest równa wysokości wniesionego wadium powiększona o odsetki wynikającymi z umowy rachunku bankowego, na którym kwota była przechowywana, jednakże pomniejszenie tej kwoty następuje  o koszty prowadzenia rachunku bankowego oraz wysokość prowizji bankowej pobieranej tytułem przelewu pieniędzy na rachunek bankowy wskazany przez wykonawcę.                                                                                                                                     

Ze względu na swój cel wadium może zostać zatrzymane przez zamawiającego w ściśle określonych ustawą okolicznościach. Zgodnie z treścią art. 46 ust. 5 p.z.p. zamawiający ma prawo zatrzymać wadium w przypadku gdy wykonawca którego oferta została wybrana:

1.      odmówi podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie

2.      nie wniesie wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy

3.  pomimo wezwania go przez zamawiającego nie dokonał uzupełnienia dokumentów, oświadczeń lub pełnomocnictw

    lub gdy zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy. Zaspokojenie interesu zamawiającego poprzez zatrzymanie wadium następuje poprzez złożenie pisemnego oświadczenia skierowanego do wykonawcy o zatrzymaniu wadium lub skierowaniu pisemnego żądania zapłaty do odpowiedniego gwaranta lub poręczyciela[3].

---

[1] Ł. Leszczyński, Konsorcjum w zamówieniach publicznych. Zam. Pub. Dor. 2012/5 s.72.

[2] J. Balcerowicz, Wadium, Zam. Pub. Dor. 2011/3 s.78.

[3] K. Padrak, Instytucja wadium na tle przepisów Kodeksu cywilnego i Prawa zamówień publicznych, Zam. Pub. Dor. 2008/11 s.39.